Het dorp Doorwerth ligt op de rand van het Veluwe Massief midden in de bossen. Het dorp kenmerkt
zich door vooruitstrevende architectuur, waarin groen en bos steeds met bebouwing gecombineerd zijn. De bomen en
het bos zijn zelfs tot in de kern van het dorp aanwezig. Hierdoor is het prettig wonen in Doorwerth. De watertoren van Doorwerth is onlangs opgeknapt en zo als monument behouden gebleven. De wandeling volgt de bovenkant van de stuwwal zonder veel hoogteverschil. De Italiaanseweg is om het hoogteverschil van de stuwwal te overbruggen voorzien van haarspeldbochten. De route doet dan ook een beetje buitenlands aan. De Rolandseck is een bosgebied op de rand van de ijstijdstuwwal. De Holle Weg is de snelste en steilste route van Doorwerth naar het kasteel.
Het winkelcentrum van Doorwerth is naar verhouding van het aantal inwoners groot. Het Jaap Plug plein is bedoeld als een overdekt dorpscentrum. De winkels zijn gelegen rondom dit overdekte dorpsplein en daarom van binnen uit toegankelijk. Dit principe werd in de jaren zeventig vaker toegepast. Jaap Plug (overleden 2008) was een zeer actieve, creatieve ondernemer en heeft veel voor de winkeliersvereniging betekend.
Route:
Loop door het winkelcentrum richting de bakker. (Als het winkelcentrum gesloten is, loop er dan aan de zijde van Jumbo omheen tot de kruising met de Van der Molenallee).
Verlaat het winkelcentrum bij de uitgang van Broodjes Brasserie Twaalf Uurtje.
Kunstwerk Marius van Beek
In de gemeente Renkum zijn verschillende werken van Marius van Beek (1921 - 2003) te vinden. Dit is één van de weinige abstracte werken. De honingraat is een typische vorm van de jaren '70. De tijd van de bouw van het winkelcentrum: de vorm zie je terug in de stoeptegels.
Andere voorbeelden van deze veelzijdige kunstenaar die in Oosterbeek zijn atelier had zijn: het bronzen verzetsmonument
voor het raadhuis in Oosterbeek en de 'Vredesengel' in het park Bato's wijk. Terugkerende thema's in zijn werk zijn het verzet en de drang naar rechtvaardigheid.
Een overzicht van zijn werk en een biografie is te vinden op zijn website.
Route:
Steek de weg over bij het zebrapad (Van der Molenallee).
Neem de eerste weg links (Patrijzenlaan) en loop door tot de haakse bocht.
Neem het voet/fietspad rechts af tussen de nieuwbouw door.
Tussen de Lanen
Het is 1997 en de oude flats uit de jaren '60 voldoen niet meer aan de eisen van de tijd.
Er moet wat gebeuren, maar wat? Het sloopbesluit viel pas in 2002. Daarna volgde een intensieve periode
waarin bleek dat een sociaal plan belangrijk is voor de zittende bewoners.
Met velen is hard gewerkt aan het project "Tussen de Lanen", zoals woningbouw vereniging Vivare,
de bewoners, de architect en actiegroep "De Dwarse Lanen".
Voor het inrichtingsplan werd een prijsvraag uitgeschreven.
Rustig wonen in een ruim opgezet park was het belangrijkste uitgangspunt voor Mecanoo architecten uit Delft,
de winnaar van deze prijsvraag. Hun invulling was behoud van zoveel mogelijk bomen, een grote openbare
ruimte in een autovrij gebied. Het resultaat mag er zijn, er staat een prachtige woonwijk.
Route:
Loop in zuidelijke richting door het project, via een van de vele voetpaden tot aan de W.A. Scholtenlaan.
Afkoppelen hemelwater
Het Veluws drinkwater staat van oudsher bekend om zijn uitstekende kwaliteit.
Het wordt opgepompt uit diepere lagen van de stuwwal. Onze water behoefte is zo groot dat het goede water
dreigt op te raken.
Vandaar dat de gemeente Renkum begonnen is om relatief schoon regenwater niet meer direct via de
riolering af te voeren. In plaats daarvan vloeit het via een soort grintputten (wadi's) in de bodem.
Ook in 'Tussen de Lanen' is dit principe toegepast.
Op de daken groeien Sedum (Muurpeper en Huislook) en andere rotsplanten.
De plantenmat houdt het regenwater dat op de daken valt, langer vast.
Voor de bewoners uit de hoogbouw zijn de groene daken een leuk gezicht.
Route:
Ga rechts af (W.A. Scholtenlaan).
Volg de weg tot aan het kruispunt met de Spechtlaan.
Sla links af (Spechtlaan).
Sla bij de tweede weg rechts af (Waaijenberg no. 10-16).
Watertoren Doorwerth
De watertoren van Doorwerth is in 1937-1938 gebouwd. Het is een ontwerp van architectTh. K.J. Koch
in de stijl van de Amsterdamse school.
Het is nu een monument, dat door de nieuwe eigenaar is hersteld en uitgebreid om er te wonen.
De watertoren staat op een hoog punt van Doorwerth en heeft zelf een hoogte van 19 meter.
Het waterreservoir is 60 kubieke meter. Deze diende jarenlang om de waterdruk in de leidingen in
Oosterbeek en Renkum op peil te houden.
In de tuin bij de watertoren staat nu een laag machinegebouw om de noodzakelijke druk in de
waterleidingen van Vitens te leveren. Het machinegebouw is een pompstation met hieronder een enorm waterbassin. Deze is rond 1960 aangelegd ter vervanging van de watertoren.
Route:
Loop tot het einde van het woonerf.
Ga het klinkerpaadje het bos in en loop door tot de T-splitsing met een bospad naar links.
Midgetgolf Duno
Op het sportpark Duno vinden verschillende sportclubs uit Doorwerth hun thuishonk.
Je kunt hier tennissen, voetballen en nog veel meer.
Is deze in het bos verscholen midgetgolfbaan het best bewaarde geheim van Doorwerth?
Deze mooie baan is een van de weinige officiële wedstrijdbanen in Nederland en regelmatig het toneel
van landelijke kampioenschappen. Voor een beter zicht op de baan loop dan een stukje het bospad op.
Heb je zelf zin om eens een balletje te slaan, dan ben je van harte welkom. Kijk voor de
openingstijden op de website van MGV Duno.
Route:
Neem het bospaadje dat haaks op het klinkerpad het bos ingaat.
Loop door tot bij de voetbalvelden.
Voetbalvereniging Duno
Voetbalsterren van diverse beroemde clubs vinden op sportpark "De Waaijenberg" de favoriete
thuisbasis voor een trainingskamp. Van Jong Oranje tot Vitesse en van AEK Athene tot Willem II
allemaal oefenen ze regelmatig, soms tegen VV Duno, die wekelijks op dit sportveld traint.
Wilt je er meer van weten, of zelf voetballen? Kijk dan op de website VV Duno.
Route:
Volg het bospad tot op de parkeerplaats voor de huizen.
Dries z'n Weitje
Dit grasveld is genoemd naar groenteman Andries Petersen. Hij was eigenaar van het paard,
Nelly, die op dit weitje graasde. Dries ventte groenten en fruit met paard en wagen in Doorwerth en Heveadorp.
Kinderen uit die tijd, nu 65, herinneren zich nog levendig de dagelijkse tocht naar de weide.
Vanaf de winkel aan de Kerklaan 36, gezeten op een platte wagen ging het over zandige bospaden tot de 'grazige weiden',
bij de Kapelleboom. Na een dag hard werken mocht het paard Nelly er welverdiend grazen en overnachten.
De Acacia's geven aan waar vroeger de Middenweg lag: de weg, die Kasteel Doorwerth met de Utrechtseweg verbond. De huizen waren er toen nog niet.
Route:
Loop voor de huizen langs tot op de zes sprong van fietspaden en wegen bij de "Kapelleboom".
De Kapelleboom
In de hoek bij het fietspad staat een oude linde "De Kapelleboom" kenmerkend met vele twijgen (waterloten) onderaan de stam. (Ook de straatnaam van de hoogbouw ernaast.)
In de Middeleeuwen kreeg de Heer van Doorwerth ook invloed in kerkelijke zaken.
Omstreeks 1425 bouwde hij hier een 'kapel', zo bleek uit opgravingen in 1922/23.
De plaats van deze kapel lag voor die tijd zeer centraal tussen de gehuchten in de omgeving.
Doorwerth, Heelsum, Heteren en Wolfheze.
Deze oude lindeboom, die destijds de kapel beschaduwde heeft daarom de naam "Kapelleboom".
Of deze boom inderdaad zo oud is, is niet duidelijk. Ook nu groeit er binnenin een nieuwe boom.
Net achter het informatiebord liggen enkele grafheuvels uit de bronstijd op de rand van de stuwwal.
Route:
Kies het fietspad links van de "Kapelleboom".
Loop door op het fietspad en ga rechts af het eerste bospad in (goed kijken).
Houdt links aan. Volg de het pad langs de rand van de helling.
Houdt in het sparrenbos ook links aan.
Het pad slingert langs een steile afgrond.
Bossen Rolandseck
De bossen van de Rolandseck liggen op de rand van de stuwwal uit de ijstijd.
Zoals je kunt zien doet de variatie in hoogte bijna buitenlands aan.
De dalen zijn in de loop van de tijd door regenwater stromen uitgesleten.
De naam Rolandseck houdt verband met het kasteel, vanwege een beroemde Ridder Roland.
Eck betekent hoek en dat zie je ook, terwijl je het pad volgt.
Halverwege het kronkelende pad sta je inderdaad op een vooruitstekende punt.
Vroeger waren de bomen lager en was dit een uitzichtpunt over de Betuwe, een zichtas.
Route:
Volg het slingerende pad tot de kruising met een pad dat de heuvel omhoog komt.
Sla hier links af en loop door tot op het fietspad.
Op het fietspad rechts af.
Loop door tot op de kruising met een klinkerweg (Italiaanseweg).
Volg de klinkerweg in zuidelijke richting. Het witte poortgebouw is aan je linker hand.
Haarspeldbochten Italiaanseweg
De Italiaanseweg is om het hoogteverschil van de Stuwwal te overbruggen voorzien van haarspeldbochten. De route doet dan ook een beetje buitenlands aan. Later in de begintijd van de auto toen een zondags autoritje in de mode was, is dit op de Posbank nagedaan. Net zoals op de Posbank was de Italiaanseweg de plek om gezien te worden in je auto. Er was zelfs een speciale tourrit langs de hotels uitgezet.
Route:
Volg de klinkerweg naar beneden toe via de haarspeldbochten.
Italiaanseweg
De Italiaanseweg heeft Baron van Brakell van kasteel Doorwerth in 1848 laten aanleggen als verbinding
naar het pas geopende station van Wolfheze. De naam Italiaanseweg heeft te maken met het Italiaanse aanzien,
zoals de haarspeldbochten.
De oude beuken die bovenaan langs deze weg staan zijn ruim 250 jaar oud en stonden er al voor de aanleg.
De bomen zijn overblijfselen van de scheibomen langs de heggen (percelen) van de Doorwerthse bossen.
Route:
Verlaat bij de Y-splitsing de klinkerweg en sla het bospad in, dat een zijdal in noordwestelijke richting in loopt.
Steek 2 kruisingen met bospaden recht over tot het pad steil omhoog gaat.
Dal Rolandseck
Het hoogteverloop in het dal van de Rolandseck doet haast buitenlands aan. Ravage of natuur?
Staatsbosbeheer laat deze omgewaaide bomen bewust liggen, want dood hout trekt nieuw leven aan.
Er zitten veel insecten in; kleine zoogdieren vinden er een plekje om zich te verschuilen en veel paddenstoelen
hebben juist dood hout nodig om te kunnen groeien.
Paddenstoelen en andere schimmels breken in enkele jaren het hout af en zo ruimen zij voor ons de natuur op.
Route:
Loop stijl omhoog door het uitgesleten pad.
Loop over de top van de heuvel, rechtdoor tot je op de Holle Weg staat.
Holleweg bovenaan
De Holleweg is een stroomdal uit de voorlaatste ijstijd, zo'n 200.000 jaar geleden
Het smeltwater heeft het dal uitgesleten. Ook het jaren lang gebruik heeft vast een handje meegeholpen. Het schilderij
hiernaast is geschilderd door
Barend Ferwerda (1880-1958) en is te vinden in museum Veluwezoom in kasteel Doorwerth.
Route:
Volg het verharde fietspad omhoog.
De Kapelleboom
In de hoek bij het fietspad staat een oude linde "De Kapelleboom" kenmerkend met vele twijgen (waterloten) onderaan de stam. (Ook de straatnaam van de hoogbouw ernaast.)
In de Middeleeuwen kreeg de Heer van Doorwerth ook invloed in kerkelijke zaken.
Omstreeks 1425 bouwde hij hier een 'kapel', zo bleek uit opgravingen in 1922/23.
De plaats van deze kapel lag voor die tijd zeer centraal tussen de gehuchten in de omgeving.
Doorwerth, Heelsum, Heteren en Wolfheze.
Deze oude lindeboom, die destijds de kapel beschaduwde heeft daarom de naam "Kapelleboom".
Of deze boom inderdaad zo oud is, is niet duidelijk. Ook nu groeit er binnenin een nieuwe boom.
Net achter het informatiebord liggen enkele grafheuvels uit de bronstijd op de rand van de stuwwal.
Route:
Laat de Holleweg links liggen en volg het fietspad.
Ga rechtdoor het fietspad op waar de klinkerweg naar rechts gaat.
Volg de kronkels in het fietspad tussen de oude beuken door.
Ga rechtdoor als er op een T-splitsing een fietspad naar links af buigt.
Steek de W.A.Scholtenlaan over.
Loop door tot de openplek met vier beuken links.
Vier beuken
Nu staan er nog vier beuken, vroeger waren het er vijf. Weet iemand of dit ook een rondeel is geweest?
Het picknick bankje van de foto is verdwenen in de winter van 2010.
Route:
Neem het fietspad verder het bos in.
Loop door tot vlak voor de grote asfaltweg (Van der Molenallee).
Transformatorhuis
Historisch transformatorhuis, een gemeentelijk monument in de stijl van de Amsterdamse School. Misschien valt het je ook op, hier in Doorwerth is er evenveel architectuur als er verschillende types transformatorhuizen zijn.
Deze valt op omdat die nog stamt uit de tijd dat "elektrisch licht ene grootschen
bijzonderheid was. Zoo gelijke dit bouwwerk." Hoog- en laagspanning afdeling hebben een aparte toegangsdeur.
Route:
Steek over en vervolg het fietspad verder het bos in.
Loop door tot op een kruising met twee bospaden.
N.A.P. 33,3 meter
Het Normaal Amsterdamse Peil (N.A.P.) geeft de hoogte aan boven het water op zeeniveau.
In 1818 werd het Amsterdams Peil (AP) als vergelijkingsvlak voorgeschreven.
In 1829 werd het AP voorgeschreven nulpunt voor alle peilschalen in Nederland.
Na de eerste uitgevoerde nauwkeurigheidswaterpassing (1875-1885) werd de naam Normaal Amsterdams Peil, N.A.P. ingevoerd.
De verantwoordelijkheid voor de instandhouding van het N.A.P.-net in Nederland is opgedragen aan de Rijkswaterstaat (RWS). In België ligt het Nulpunt 2 meter lager. In het openbare gedeelte van het Nieuwe Stadhuis te Amsterdam kun je de peilbuis van het N.A.P. zien.
Deze hoogtemaat geldt sinds de Napoleontische tijd voor een deel van Europa als vergelijkingsvlak voor de hoogte.
Deze "top" is een van de natuurlijke hoogtes in het stuwwallandschap rondom Doorwerth en is 33,3 meter boven N.A.P.
Route:
Volg het kleine paadje dat haaks op het fietspad het bos in gaat.
Steek de kruising van bospaden rechtdoor over.
Loop door tot aan de weg (Kasteelweg) en steek deze rechtdoor over.
Loop langs de flat naar de voorkant.
Flats Beethovenlaan
Hoewel oorspronkelijk het stedenbouwkundig plan was dat er hier hoogbouw in Doorwerth zou komen, heeft vooral de actie van de dorpsbewoners ervoor gezorgd dat er slechts een beperkt aantal flats is gebouwd. Als afsluiting van het uitbreidingsplan van het centrum van Doorwerth uit de jaren '70 werden aan de rand ervan een aantal flats gebouwd, zoals deze aan de Beethovenlaan. Als straatnamen voor het uitbreidingsplan werden namen van beroemde en minder beroemde componisten gekozen.
Route:
Loop richting de uitgang van de parkeerplaats.
Steek de weg (Beethovenlaan) over en loop naar het rechter pleintje.
Loop het pleintje op en verlaat het pleintje via het paadje links in de hoek.
Sla rechtsaf in de groenstrook en steek dan rechtdoor over.
Loop door tot de volgende splitsing.
Groenstroken tussen de huizen
In de jaren 70 is er gekozen voor het wonen in het dorpsbos van Doorwerth, in het aanwezige lage meerstammige eikenhakhout. Het resultaat zijn de groenstroken, die gezamenlijk eigendom zijn van de bewoners. De oorspronkelijke tuin van elke woning bestaat uit een groot terras van vier meter, aansluitend een strook van 10 meter eigen tuin, die daarna een natuurlijke overgang naar de groenstroken zou moeten vormen, zo was het oorspronkelijke ontwerp. Bij sommige huizen kun je dit nog steeds zien.
Route:
Volg het asfaltpaadje tot bij de verdeelkasten aan je rechter hand.
Centraal antenne systeem
Waar nu in moderne wijken snel internet in de huizen aangelegd wordt, en de glaskabels getrokken worden, zo was een centraal antenne systeem voor kabeltelevisie begin jaren '70 erg hip. De clusterwoningen waren dan ook allemaal voorzien van dit centrale antenne systeem en zelf een antenne plaatsen was verboden. Dit ontsierde het straatbeeld. Niet alleen de groenstroken waren gemeenschappelijk maar ook het antennesysteem. De Clusterwoningen hadden dus al kabeltelevisie 10 jaar voordat dat was uitgevonden. Daardoor duurde het langer voordat de kabel zoals we die nu kennen hier aangelegd werd. Een voorbeeld van de wet van de remmende voorsprong. Hier zie je de opvolger van dat systeem, namelijk de verdeelkast voor de kabeltelevisie en snel internet via de kabel.
Route:
Volg het klinkerpaadje het pleintje op.
Veranderingen Clusterpleinen
Na 30 jaar Clusterplan veranderen eigenaren in de loop van die tijd af en toe het een en ander aan de buitenzijde van hun huis. Bijvoorbeeld door de carport bij de voortuin te betrekken. Dit heeft natuurlijk wel gevolgen voor het algemene beeld van de Clusterwoningen. Vaak zijn deze kleine veranderingen niet storend, maar soms verandert daardoor niet alleen het aanzien, maar ook de sfeer van een pleintje.
Route:
Loop naar het paadje rechts achter in de hoek van het pleintje.
Loop door de groenstrook en ga op de kruising rechtdoor.
Loop het pleintje op en loop door richting de uitgang.
Sla links af bij de uitgang het klinkerpaadje op.
Volg het klinkerpaadje tot het volgende pleintje.
Sla links af het pleintje op en kijk naar het eerste huis rechts.
Eerste steen Clusterwoningen
Verscholen tussen het groen, in de zijmuur van nummer 2 is de eerste steen van het Clusterplan te vinden. Met enig zoeken is deze vanaf de openbare weg te zien. De eerste steen werd begin jaren '70 gelegd toen de bouw van dit eerste pleintje met Clusterwoningen startte.
Route:
Loop verder het pleintje op en verlaat het pleintje links in de hoek.
Sla rechts af.
Sla nog eens rechts af en loop tussen de hekken door tot voor de gymzaal.
Gymzaal Doorwerth
De gemeente Renkum wilde de in mei 2006 afgebrande gymzaal in het dorpsbos herbouwen. Dit bleek in februari 2007. Daarna is zwaar gestreden door omwonenden en vele andere dorpsbewoners die niet begrepen waarom de gymzaal in het bos moest komen en niet op de oude plek. In de zomer van 2008 is de gymzaal weer op de oude plek herbouwd. De rust keerde terug in het dorp. Filmmaker Arno Kranenborg maakte er de documentaire 'Tussen de bomen' over. Uitgezonden bij NCRV document op 23 maart 2009.
In deze kleine gymzaal van Doorwerth zijn diverse sportverenigingen van Doorwerth actief, zoals dans- en balletschool MGdance. Voor kleuters tot en met 65-plus, is een divers aanbod van algemene vorming, Break Dance tot klassiek ballet.
Route:
Loop verder en steek de kruising rechtdoor over.
Loop tussen de hekken door de parkeerplaats op.
Sla rechtsaf en loop door tot voor het winkelcentrum.
Winkelcentrum Doorwerth
Het winkelcentrum van Doorwerth is naar verhouding van het aantal inwoners groot. Het Jaap Plug plein is bedoeld als een overdekt dorpscentrum. De winkels zijn gelegen rondom dit overdekte dorpsplein en daarom van binnen uit toegankelijk. Dit principe werd in de jaren zeventig vaker toegepast. Jaap Plug (overleden 2008) was een zeer actieve, creatieve ondernemer en heeft veel voor de winkeliersvereniging betekend.
