Vanaf het Kasteel loopt een oud klinkerpad door de polder naar de oude veerstoep van Doorwerth aan de Neder-Rijn. Vroeger was hier een pontje naar de overkant van de rivier. Restanten van het Jagershuis liggen aan de Italiaanseweg, een weg met enkele haarspelden.
Kasteel Doorwerth is een waterburcht geheel omgeven door water.
In de ijskelder verscholen bovenop de stuwwal, waar vroeger het voedsel van het kasteel lag, wonen nu vleermuizen. De Rolandseck is een bosgebied op de rand van de ijstijdstuwwal. De Italiaanseweg is om het hoogteverschil van de stuwwal te overbruggen voorzien van haarspeldbochten. De route doet dan ook een beetje buitenlands aan. De wandeling volgt de bovenkant van de stuwwal zonder veel hoogteverschil.
Je ziet de steenfabriek van de firma Wienerberger. Steenfabrieken maken bakstenen van de rivierklei uit de uiterwaarden. Deze is in 1927 gebouwd. Vroeger waren er veel meer en kleinere steenfabrieken.
Het is een volledig geautomatiseerde bedrijf met een oven in de vorm van een tunnel. Een transportband leidt de stenen door de tunneloven. Het wordt er wel 1100 graden Celsius.
Voor de crisis werden er jaarlijks 45 miljoen straatstenen afgeleverd door heel Nederland. De kleuren van de straatstenen ontstaan door verschillende kleuren zand bij de klei te doen.
Route:
Loop vanaf de parkeerplaats bij de brug een stukje, ongeveer 10 meter, de oprijlaan van het kasteel op.
Sla direct na het einde van de parkeerplaats links af (Pad naar de Rijn). Dit is een pad het weiland in.
Ooievaarsnest
Door een recente afgraving van dit gebied is hier 'nieuwe' natuur ontstaan.
Zo'n uitdrukking 'nieuwe of maakbare "natuur is feitelijk een merkwaardig begrip.
Door menselijke activiteiten kan met enige kennis van de ecologie van soorten een
landschap gemaakt worden, waar soorten zich thuis voelen.
De paal voor het ooievaarsnest de poel voor de kikkers, de aangelegde meidoornhagen zijn hiervan voorbeelden,
Al deze ingrepen van de mens zorgen voor een omgeving, een milieu, waar eigenschappen van elk individu bepaalt
of het blijvertjes in dit gebied zijn of niet.
Route:
Vervolg het pad.
Meidoornhagen
De stekelige meidoornhagen zijn de vee keringen van vroeger, toen het prikkeldraad nog niet was uitgevonden. Deze meidoornhaag is opnieuw aangeplant, om te laten zien hoe het er vroeger uitzag. Overal in de uiterwaarden zie je nog delen en resten van de oude meidoornhagen. Vroeger werden de hagen geschoren, nu zijn de meidoorns vaak hoog en ruig uitgegroeid. In de lente bloeien ze mooi wit.
Op de nieuw aangelegde parkeerplaats naast het kasteel is meidoorn aangeplant, om de parkeerplekken aan te geven.
Route:
Sla rechts af op de driesprong richting de rivier.
Het afgetichelde weiland
Het weiland naast het pad - met de steenfabriek in de verte - ligt een stuk lager en is helemaal afgevlakt.
Hier is afgeticheld voor de steenfabriek. Dat betekent dat de rivierklei hier is afgegraven om er bakstenen van te maken.
Route:
Vervolg het pad tot vlakbij de rivier.
Veerstoep
Vroeger was hier een pontje naar de overkant van de Rijn. Bij laag water zijn de stenen
van de veerstoep nog te zien. Waarschijnlijk hebben de heren van Doorwerth hier ook tol geheven door een
ketting over de rivier te spannen en iedereen die langs wilde varen te laten betalen.
Het klinkerpad is in 2013 gerestaureerd in het kader van 'Ruimte voor de Rivier'. Meer informatie hierover staat op het informatiebord van Rijkswaterstaat.
Route:
Loop over het klinkerpad, richting het kasteel.
De bouwing achter het kasteel
Op deze verhoging stond een boerderij, waarschijnlijk al in de Middeleeuwen. Misschien was de boerderij zelfs ouder dan
het kasteel. De boerderij is in elk geval al te zien op een kaart van 1750 met tuin, schuur, hooiberg en boomgaard.
De verhoging of terp is door mensenhanden gemaakt, zodat de boerderij ook droog bleef als het water in de rivier hoger stond.
Route:
Kijk naar de andere kant van het pad.
Een oud erf
Je loopt nu over het erf van de boerderij die vroeger op de terp hiernaast heeft gestaan. Aan de andere kant van het pad stonden schuren en hooibergen. In het weiland zie je aan de hoogteverschillen waar ze gestaan hebben. De grens van het erf wordt nog steeds gemarkeerd door brede sloten en meidoornhagen.
Route:
Houdt rechts aan op de dijk.
Loop door tot de driesprong met links een pad naar het kasteel.
Kasteel oude polderdijk
In 1643, toen het kasteel al zo'n 400 jaar bestond zijn de dijken rondom het kasteel aangelegd.
Het kasteel kwam zo in een poldertje te liggen. De vroegere bewoner was Graaf van Obbendorf, hij heeft veel
gebouwd op en bij het kasteel. De dijken zijn sinds de 17de eeuw niet meer veranderd. De dijken
zijn gemaakt met zand uit de stuwwal. Vlakbij de ijskelder is een flinke hap uit de stuwwal gegraven.
In de verte ligt het sluis-stuwcomplex Driel. Dit zorgt ervoor dat waterstand in de Rijn en de IJssel
ook in de zomer hoog blijft. De rivier blijft daardoor bevaarbaar voor de scheepvaart. Met de waterstand
in de IJssel regelt dit complex ook de waterverversing in het IJsselmeer.
Route:
Loop op de dijk richting stuwwal.
Loop door tot een soort van loopplank bij een stuw rechts van het pad.
Een oude stroombedding
Aan de kant van de stuwbogen zie je aan de rand van de weg een merkwaardige constructie. Dit is een sluisje.
Hier ligt de stroombedding van een oude rivierarm. Het kasteel stond voordat de dijken werden aangelegd in 1643 op een riviereiland.
En was dus moeilijk te veroveren.
De weilanden die iets hoger liggen geven de vorm van het vroegere eiland aan. Hierop waren vroeger akkers. Bij een hogere waterstand
is dit goed te zien.
Route:
Volg de dijk tot bij de asfaltweg en kijk links naast de dijk naar beneden.
Kasteel Leigraaf
Dit gegraven kanaaltje of leigraaf leidt het schone en heldere Veluwse kwelwater om van de sprengbeken
in de stuwwal naar de slotgracht van het kasteel. De leigraaf is in 2005 opnieuw aangelegd.
Eerder stroomde het water weg in de uiterwaarden. De slotgracht van het kasteel heeft nu weer fris,
schoon en stromend water voor planten en dieren en is weer een echte waterburcht.
In de jaren voor 2005 was het waterpeil in de slotgracht gedaald tot een bodem vol modder.
Route:
Neem de asfaltweg (Fonteinallee) richting bocht.
Sla voor de vijver links af de Italiaanseweg in.
Loop door tot op de eerste kruising van wegen direct na de vijver.
Jagershuis
Boven de vijver op de vlakke plek in het bos stond tot september 1944 het Jagershuis van landgoedDuno.
Het was een houten huis in "Zwitserse stijl" dat uitkeek over de vijver. De restanten van de tuin
zijn nog te zien, zoals de rododendrons en de bamboe bij de vijver. Bij de vijver zijn resten van
een romantisch trappetje van namaakrotsen. Ze zijn gemaakt van kippengaas met cement: 'cement rustiek'.
Hoog op de rand boven de vijver is nog een betonvloer van een theekoepel te vinden.
Route:
Neem het bospad dat schuin omhoog in westelijke richting het beukenbos ingaat.
Sla rechts af op de kruising van bospaden.
Ga rechtdoor bij het pad naar rechts.
Ga links af op de T-splitsing.
Loop nog 15 meter verder tot de ijskelder.
De ijskelder
Vroeger was dit de ijskelder van het kasteel. Het voedsel kon zo koel bewaard worden. De koeling bestond uit grote blokken ijs die in de winter uit de grachten werden gezaagd. Onder de grond bleef het heel lang tot in de zomer koel.
De ijskelder is nu heel waardevol als woonplaats voor vele soorten vleermuizen. Vandaar de opening in de deur. Die was er vroeger niet, toen bleef de deur dicht en de kou binnen.
Route:
Loop na de ijskelder ongeveer 20 meter verder.
Kasteel afgraving
Je ziet hier een steile helling. Ooit is hier zand en leem afgegraven. Waarschijnlijk vanaf de 17de eeuw om te gebruiken voor de aanleg van de dijken rondom het kasteel en later voor de aanleg van de Fonteinallee.
Route:
Volg het pad langs de stuwwal.
Ga rechtdoor bij een pad naar links.
Sla rechts af bij het fietspad (Holle Weg).
Holle Weg onderaan
De Holle Weg was vroeger de enige toegangsweg tot het kasteel. De Fonteinallee was niet meer dan een zandpad.
Het is nu haast onvoorstelbaar, maar hier lag eeuwenlang het oude dorp Doorwerth (het huidige Doorwerth is pas in de 20ste eeuw ontstaan.)
De kern van het gehucht lag aan de voet van de Holle Weg met Herberg 'De Zalmen'. In 1749 woonden hier 162 personen: 9 boeren, 4 papiermakers,
3 papiermakersknechten, 18 dagloners, 1 kleermaker, 1 koster annex schoolmeester, 1 korenmolenaar en 2 herbergiers.
De huizen stonden aan de hoge kant van de Fonteinallee en aan de andere kant lagen de tuinen.
Route:
Loop de Holle Weg naar boven tot de kruising bijna bovenaan.
Holleweg bovenaan
De Holleweg is een stroomdal uit de voorlaatste ijstijd, zo'n 200.000 jaar geleden
Het smeltwater heeft het dal uitgesleten. Ook het jaren lang gebruik heeft vast een handje meegeholpen. Het schilderij
hiernaast is geschilderd door
Barend Ferwerda (1880-1958) en is te vinden in museum Veluwezoom in kasteel Doorwerth.
Route:
Neem vanaf de Holle Weg het pad in oostelijke richting. (Dit is het pad met de weg richting het dal aan je rechter hand.)
Loop rechtdoor het dal in, steil naar beneden.
Dal Rolandseck
Het hoogteverloop in het dal van de Rolandseck doet haast buitenlands aan. Ravage of natuur?
Staatsbosbeheer laat deze omgewaaide bomen bewust liggen, want dood hout trekt nieuw leven aan.
Er zitten veel insecten in; kleine zoogdieren vinden er een plekje om zich te verschuilen en veel paddenstoelen
hebben juist dood hout nodig om te kunnen groeien.
Paddenstoelen en andere schimmels breken in enkele jaren het hout af en zo ruimen zij voor ons de natuur op.
Route:
Steek de kruising met het dal recht over.
En de volgende kruising ook.
Loop door tot je op een T-splitsing met een klinkerweg (Italiaanseweg) komt.
Italiaanseweg
De Italiaanseweg heeft Baron van Brakell van kasteel Doorwerth in 1848 laten aanleggen als verbinding
naar het pas geopende station van Wolfheze. De naam Italiaanseweg heeft te maken met het Italiaanse aanzien,
zoals de haarspeldbochten.
De oude beuken die bovenaan langs deze weg staan zijn ruim 250 jaar oud en stonden er al voor de aanleg.
De bomen zijn overblijfselen van de scheibomen langs de heggen (percelen) van de Doorwerthse bossen.
Route:
Volg de klinkerweg naar boven toe via de haarspeldbochten.
Haarspeldbochten Italiaanseweg
De Italiaanseweg is om het hoogteverschil van de Stuwwal te overbruggen voorzien van haarspeldbochten. De route doet dan ook een beetje buitenlands aan. Later in de begintijd van de auto toen een zondags autoritje in de mode was, is dit op de Posbank nagedaan. Net zoals op de Posbank was de Italiaanseweg de plek om gezien te worden in je auto. Er was zelfs een speciale tourrit langs de hotels uitgezet.
Route:
Volg bovenaan de klinkerweg tot het witte poortgebouw aan je rechter hand.
Neem het fietspad langs de oude lantaren het bos in.
Op de eerste kruising links af.
Loop door tot op de rand van de stuwwal. Op deze kruising rechts af tot in het naaldbos.
Bossen Rolandseck
De bossen van de Rolandseck liggen op de rand van de stuwwal uit de ijstijd.
Zoals je kunt zien doet de variatie in hoogte bijna buitenlands aan.
De dalen zijn in de loop van de tijd door regenwater stromen uitgesleten.
De naam Rolandseck houdt verband met het kasteel, vanwege een beroemde Ridder Roland.
Eck betekent hoek en dat zie je ook, terwijl je het pad volgt.
Halverwege het kronkelende pad sta je inderdaad op een vooruitstekende punt.
Vroeger waren de bomen lager en was dit een uitzichtpunt over de Betuwe, een zichtas.
Route:
Loop verder totdat het buitenlands aandoend sparrenbos overgaat in een beukenbos en het pad steil naar beneden gaat.
Neem hier het bospad naar rechts.
Loop verder tot aan het fietspad.
Sla op het fietspad links af.
Volg het fietspad tot aan het Dries z'n Weitje.
De Kapelleboom
In de hoek bij het fietspad staat een oude linde "De Kapelleboom" kenmerkend met vele twijgen (waterloten) onderaan de stam. (Ook de straatnaam van de hoogbouw ernaast.)
In de Middeleeuwen kreeg de Heer van Doorwerth ook invloed in kerkelijke zaken.
Omstreeks 1425 bouwde hij hier een 'kapel', zo bleek uit opgravingen in 1922/23.
De plaats van deze kapel lag voor die tijd zeer centraal tussen de gehuchten in de omgeving.
Doorwerth, Heelsum, Heteren en Wolfheze.
Deze oude lindeboom, die destijds de kapel beschaduwde heeft daarom de naam "Kapelleboom".
Of deze boom inderdaad zo oud is, is niet duidelijk. Ook nu groeit er binnenin een nieuwe boom.
Net achter het informatiebord liggen enkele grafheuvels uit de bronstijd op de rand van de stuwwal.
Route:
Laat de Holleweg links liggen en volg het fietspad.
Ga rechtdoor het fietspad op waar de klinkerweg naar rechts gaat.
Volg de kronkels in het fietspad tussen de oude beuken door.
Ga rechtdoor als er op een T-splitsing een fietspad naar links af buigt.
Steek de W.A.Scholtenlaan over.
Loop door tot de openplek met vier beuken links.
Vier beuken
Nu staan er nog vier beuken, vroeger waren het er vijf. Weet iemand of dit ook een rondeel is geweest?
Het picknick bankje van de foto is verdwenen in de winter van 2010.
Route:
Neem het linker bospad achter de vier beuken.
Loop door tot de Kabeljauwallee.
Parkeerplaats Kabeljauwallee
Langs de Kabeljauwallee tegenover Hotel Golden Tulip Doorwerth is er openbare parkeergelegenheid.
Route:
Loop langs de Kabeljauwallee richting de T-splitsing in de verte.
Sla rechts af over de asfaltweg (W.A. Scholtenlaan)
Sla links af een bospad in bij een weiland.
Volg dit bospad langs de weilanden tot op een hoek een pad vanuit het bos komt.
Landerijen Boersberg
Uitzicht over de agrarische landerijen van de Boersberg.
Hier is goed te zien en te ervaren hoe prachtig glooiend het open landschap rondom Doorwerth is.
Ervaar eens in je lijf hoe het voelt zo door natuur omgeven te zijn.
Route:
Loop verder langs de rand van de akkers en weilanden.
Sla links af bij het fietspad.
Sla het tweede bospad rechts af (voorbij het dalletje).
Volg de borden "Uitkijktoren Boersberg"
Uitzichtpunt Boersberg
Uitzicht vanaf de Boersberg over Kasteel Doorwerth en de Betuwe. In het voorjaar is vanaf deze plek goed te zien hoe de Betuwe in bloei
staat. Op mooie herfstdagen kan men genieten van de prachtige kleuren in het bos. Met helder weer is zelfs de hoge
rand van het Reichswald bij Kleef en de kerk van Hoog Elten te zien.
De toren is 8,5 meter hoog en heeft een betonnen voet van 18 ton.
Route:
Neem op de bult de trap naar beneden
Ga op de T-splitsing links af verder naar beneden tot bij de picknickplaats.
Loop door tot het wandelpad beneden parallel aan de beukenlaan (Fonteinallee).
Voormalig Laag Doorwerth
In het midden van de 19de eeuw werd de omgeving van Oosterbeek elke zomer opnieuw een kunstenaarskolonie.
De jonge schilders hadden een ideaal: de ziel van het landschap treffen.
Ze trokken de natuur in en schilderden in de open lucht. Het schilderij hiernaast is van Gerard Bilders (1838-1865).
Het werk van deze schilders is te bewonderen in museum De Veluwezoom in Kasteel Doorwerth.
Een van de huizen langs het talud van de Fonteinallee is te zien. Achterin staat het kasteel Doorwerth.
De huizen vormden samen de nederzetting Laag Doorwerth. De laatste huizen zijn in de Tweede Wereldoorlog verwoest. Er staan
nog verschillende tuinplanten, zoals seringen, maagdenpalm en jasmijn. In de lente bloeien er nog veel sneeuwklokjes.
Ook zijn er oude bakstenen te vinden.
Route:
Sla bij de kruising rechts af en ga via het bruggetje de Fonteinallee op.
Paddentunnels
In 2011 zijn deze permanente amfibiëntunnels aangelegd. De padden maken er in het voorjaar gebruik van tijdens de jaarlijkse paddentrek. Vrijwilligers hoeven nu niet meer met emmertjes de padden over de weg te helpen.
Route:
Ga op de Fonteinallee links.
Loop door tot op de splitsing.
Oude stroombedding
In het project "Ruimte voor de rivier" is onlangs deze oude stroombedding weer uitgegraven om zo een waterpartij te creëren met kikkers voor de ooievaars en reigers. ook steltlopers kun je hier af en toe zien, zeker in de herfst. Kun je je voorstellen dat het kasteel vroeger op een eiland lag?
Ga bij hoog water in het voorjaar eens kijken hoe het landschap er hier dan uitziet. Je zult versteld staan van de grote hoeveelheden water die naar zee stromen.
Route:
Neem vanaf de kruising de oprijlaan van het kasteel.
Loop door tot bij een verhoging aan je rechter hand.
Het poorthuis
Hier is een verbreding in de dijk te zien. Op deze plek stond tot in de 18e eeuw een poorthuis om de toegang tot
Kasteel Doorwerth te bewaken. Er is nog veel puin in de grond te vinden afkomstig van het poortgebouw.
Van het poortgebouw zijn veel oude prenten en tekeningen bewaard gebleven. Graaf van Obbendorf heeft veel gebouwd op en bij het kasteel, waaronder het poortgebouw (1638). Waarschijnlijk was het een vervanging van een poort die er in de Middeleeuwen al stond.
Route:
Vervolg de oprijlaan tot de afslag naar de steenfabriek.
Dam naar de steenfabriek
De weg naar de steenfabriek van Renkum ligt op een dijk of dam. Zo was het vroeger met hoog water langer mogelijk om over de weg de steenfabriek met droge voeten te bereiken.
Route:
Loop over de oprijlaan richting het kasteel.
Hoogstam boomgaard
In de polder van Kasteel Doorwerth is een originele Betuwse hoogstam boomgaard met verschillende oude appel- en
perenrassen te vinden. De bomen zijn zelf niet oud, meer de ligging van de boomgaard wel. Op een kaart van 1756 is hij te zien.
De oude fruitrassen hebben mooie namen: Bellefleur, Juttepeer, Zijden Hemdje,
Schone van Boskoop, Lunterse pippeling, Zoete Campagner, Dirkjespeer, IJsbout, Court Pendu, Wilde Giesseman. Er staat zelfs
een amandelboom. Fruit was in de 16e en 17de eeuw een belangrijk onderdeel van het dagelijks voedsel. Het fruit werd bewaard
op zandbedden in het kasteel en het 'appelhuis' op de plek waar nu de schuur staat.
In september kun je van de oogst proeven op de jaarlijkse oogstmarkt. Je kan ook je eigen (oude)
fruitsoorten laten zien en de naam van je oude appel- of perenboom navragen.
Route:
Loop verder over de oprijlaan.
De grachten
Kasteel Doorwerth is een waterburcht. De grachten waren in de Middeleeuwen onderdeel van de verdediging. Vroeger waren de grachten breder en voerden meer water. Om van hieruit het kasteel te bereiken moest je drie bruggen over. Elk was een nieuwe verdedigingslinie.
Route:
Loop verder over de oprijlaan tot je bij de parkeerplaats bent.
Je ziet de steenfabriek van de firma Wienerberger. Steenfabrieken maken bakstenen van de rivierklei uit de uiterwaarden. Deze is in 1927 gebouwd. Vroeger waren er veel meer en kleinere steenfabrieken.
Het is een volledig geautomatiseerde bedrijf met een oven in de vorm van een tunnel. Een transportband leidt de stenen door de tunneloven. Het wordt er wel 1100 graden Celsius.
Voor de crisis werden er jaarlijks 45 miljoen straatstenen afgeleverd door heel Nederland. De kleuren van de straatstenen ontstaan door verschillende kleuren zand bij de klei te doen.
